Kathedraal

DSC_2401X

Radio Kootwijk. Ook wel de Kathedraal van de Veluwe genoemd.

In 1922 kreeg architect Jules Luthmann de opdracht Radio Kootwijk te ontwerpen. Het doel was om een langegolfverbinding met Nederlands Indië tot stand te brengen. Tot die tijd had Nederland voor contact met de Oost gebruik gemaakt van een kabelverbinding, maar tijdens de Eerste Wereldoorlog was dat problematisch gebleken. Het moest een gigantisch gebouw worden, waarbij bovendien geen geleidende materialen mochten worden gebruikt. Luthmann koos voor massieve betonbouw. Daardoor maakt het gebouw een monumentale indruk; het lijkt model te staan voor een dystopie kan zo figureren in films als Metropolis of Nineteen Eighty-Four. De desolate ligging – Radio Kootwijk ligt zo’n acht kilometer van Apeldoorn en wordt omringd door een paar grote parkeerplaatsen met betonplaten waartussen het onkruid welig tiert – draagt hier nog extra aan bij. Niet voor niets wordt Radio Kootwijk vanwege de imposante proporties de Kathedraal van de Veluwe genoemd. Die desolate omgeving was bewust zo gekozen; de stilte en ruimte van de Veluwe was nodig voor de ongestoorde verbindingen. In 1929 werd de radiotelefoondienst in gebruik genomen door koningin-moeder Emma met de woorden ‘hallo Bandoeng, hoort u mij?’ (het is wat minder pikant dan Alexander Graham Bell die tijdens het eerste telefoongesprek tegen z’n assistent zei: ‘Mr. Watson. Come here, I want to see you’). In de Tweede Wereldoorloog gebruikten de Duitsers het gebouw om contact te leggen met onderzeeboten. Eind 1998 ging Radio Kootwijk definitief uit de lucht.

Ik kende Radio Kootwijk alleen van foto’s en in het echt blijkt het iets kleiner dan ik me had voorgesteld. Niettemin is het een erg mooi gebouw. Ik schreef een paar weken terug over kubistische architectuur die in Praag z’n sporen heeft nagelaten maar daarbuiten amper bekend is, maar je zou met een beetje fantasie dit werk van Luthmann best kubistisch kunnen noemen. Kijk maar es naar die vormen boven de deuren aan de zijkant van het gebouw. Boven de ingang is een sculptuur te zien van twee luisterende vrouwen, beiden met de mond open. Ze symboliseren de verbinding tussen de Oost en de West. Aan de achterkant is bovenop de gevel een klein beeldhouwwerk van een adelaar te zien. Het symboliseert de vrijheid van radiogolven in de lucht en de vlucht van het geluid.

Ik kan me niet herinneren dat ik ooit eerder op de Veluwe was geweest. Er was geen reden om er niet heen te gaan, maar er was ook geen reden om er wél heen te gaan. Mijn fietstochtjes bewaar ik voor mooie zomerdagen en dan is het aantrekkelijk om een ritje te combineren met een frisse duik in zee. Er is geen zee op de Veluwe. Maar het Kröller-Müller Museum én Radio Kootwijk waren nochtans goede redenen om een keer die kant op te gaan. Radio Kootwijk is vanuit Apeldoorn een stief half uurtje fietsen. En vanuit Radio Kootwijk is er een prachtig kronkelend fietspad dat je kunt volgen om een half uur later bij de ingang van Nationaal Park De Hoge Veluwe te geraken.

DSC_2371X

DSC_2368X

DSC_2374X

DSC_2380X

DSC_2379X

DSC_2396X (428x640)

DSC_2389X

DSC_2398X

Radio Kootwijk. Op de tweede foto de toffe lichtval op het gebouw. Op de vierde foto de achterkant van het gebouw met daaronder het sculptuur van een adelaar. Op de onderste foto een sculptuur boven in de gang van Radio Kootwijk, met twee dames, eentje uit Nederlands Indië en eentje uit Nederland, waarmee de verbinding tussen de Oost en de West wordt gesymboliseerd.

Nationaal Park De Hoge Veluwe is op een zonnige dag een prachtig dagje uit; het jachtslot St. Hubertus, gebouwd naar een ontwerp van Berlage, ligt relatief dichtbij de ingang. Maar van daaruit kan je over de heide en door de bossen naar het centrale deel van het park. Hier zit een restaurant, een museum over het park en het Kröller-Müller Museum met beeldentuin. Het museum heeft de grootste collectie werken van Van Gogh buiten het naar hem genoemde museum in Amsterdam. Een van de twee versies van De Aardappeleters hangt er, evenals een portret van Joseph Roulin, de postbode waar Van Gogh in Arles mee bevriend raakte. Het heeft sculpturen van Constantin Brancusi en Pablo Picasso en het bekende schilderij De Cycloop van Odilon Redon. Met dank aan kunstmecenas Hélène Kröller-Müller. Het is mede aan haar te danken dat Van Gogh wereldwijd zo beroemd is geworden. Zo organiseerde ze tentoonstellingen van z’n werk in Amerika.

Ik vermoed dat het juist die roem is die ertoe heeft bijgedragen dat wie nu in het Kröller-Müller Museum komt zoveel verschillende talen door elkaar heen hoort. Ondanks de afgelegen ligging, zeker als toerist moet het met het openbaar vervoer een heel karwei zijn om naar De Hoge Veluwe te komen, trekt het museum veel bezoekers. Terecht. Het heeft een prachtig gebouw met veel glas en licht, maar daarnaast is het de beeldentuin die tot de verbeelding spreekt. De beeldentuin is in 1961 op initiatief van directeur Bram Hammacher geopend en telt inmiddels werken van vele beroemde kunstenaars. De Jardin d’émail van Jean Dubuffet is een favoriet bij het publiek, maar de Needle Tower van de vrij onbekende Kenneth Snelson spreekt eveneens tot de verbeelding. Het is een metershoge toren die door de dunne metalen staven desondanks uiterst fragiel oogt.

Het fijne aan Nationaal Park De Hoge Veluwe is dat het drie ingangen heeft. Ik hoefde dus niet terug naar Apeldoorn te fietsen, maar kon mijn fietstocht doortrekken richting Arnhem. De ingang van Schaarsbergen ligt daar in de buurt. Nooit bij stilgestaan, maar de afstand tussen Apeldoorn en Arnhem is maar dertig kilometer. Weer wat bijgeleerd. Om maar te zeggen: voor de afstand hoef je het niet te laten.

DSC_2414

DSC_2417X

DSC_2421X

DSC_2429X

DSC_2432

DSC_2437X

DSC_2438X (428x640)

DSC_2445X

DSC_2461X

DSC_2465X (428x640)

DSC_2467X

DSC_2476X

DSC_2483X

Nationaal Park De Hoge Veluwe. Op de bovenste foto jachtslot St. Hubertus, naar een ontwerp van Berlage. Op de vierde foto een beeldhouwwerk in het Aldo van Eyck-paviljoen dat ook populair is bij een spinnetje. Op de foto daaronder een doorkijkje in een door Per Kirkeby ontworpen gebouwtje. Daaronder conceptuele kunst van Stanley Brouwn. Op de foto daaronder de spectaculaire Needle Tower van Kenneth Snelson en de niet minder spectaculaire Jardin d’émail van Jean Dubuffet en de grote badeend van Marta Pan. In het echt heet het Sculpture Flottante. Op de onderste foto een wildobservatieplaats. Wild had er niet zoveel zin in om geobserveerd te worden.

This entry was posted in Foto's, Kunst and tagged , , , , , , , . Bookmark the permalink.