Philadelphia

Vroeg werkje van I.M. Pei. Laten we het erop houden dat ie z’n draai nog niet echt had gevonden.

Philadelphia is de City of Brotherly Love. De naam heeft stichter William Penn geleend van een stad in Syrië. En het is de stad van Benjamin Franklin, misschien wel de belangrijkste alleskunner van de achttiende eeuw. Hij is actief als schrijver, politicus, drukker, uitvinder (van de bliksemafleider, het glasharmonica en bifocale glazen), musicus, wetenschapper en diplomaat. En, ook niet onbelangrijk, de man heeft een goed gevoel voor humor, getuige zijn jaarlijks terugkerende uitgave van Poor Richard’s Almanack. Niet slecht voor iemand die slechts twee jaar op school heeft gezeten, daarna gaat hij aan de slag in de drukkerij van z’n oudere broer.

In 1723 vertrekt hij naar Philadelphia, de stad waarmee z’n naam voor eeuwig verbonden zal zijn. De plaats geldt al sinds de stichting als het toonbeeld van tolerantie, een stad waarin mensen met alle godsdienstige overtuigingen welkom zijn, iets dat precies past bij Franklins ruimdenkendheid. Hij floreert als drukker en is op 37-jarige leeftijd financieel onafhankelijk om te doen wat hij wilt; hij richt een filosofisch genootschap op en gaat zich steeds meer met politiek bezighouden. Philadelphia krijgt dankzij de financiële steun van Franklin een bibliotheek, een brandweer, een universiteit, een politiemacht, straatverlichting en trottoirs. Hij is de enige van de Founding Fathers die de Onafhankelijkheidsverklaring, de Grondwet en het Verdrag van Parijs heeft getekend. Als hij in 1790 op 86-jarige leeftijd overlijdt is heel de stad in diepe rouw, al zal ook meespelen dat hij elke religieuze beweging van betekenis in de stad een flink geldbedrag na heeft gelaten.

Downtown Philadelphia: wolkenkrabbers, zo ver u kijken kunt. Op de onderste foto een variant van het kunstwerk Love van Robert Indiana, we kwamen het al eerder tegen. Het staat op JFK Plaza, dat ook wel bekend staat als Love Park. Het is ontworpen door Edmund Bacon, vader van Kevin en Michael Bacon. Toen het gemeentebestuur in 2002 besloot om skateboarden in het park te verbieden, ging de toen 92-jarige Bacon uit protest, inderdaad, skateboarden.

In Boston is tussen alle oude gebouwen vrolijk doorgebouwd aan de moderne stad, maar in Philadelphia is het onderscheid tussen oud en nieuw goed te zien. De stad is prachtig overzichtelijk ingedeeld: ten westen van het treinstation is de universiteit en bijhorende campus, ten oosten van het station maar nog altijd in het westelijke deel van de stad is de hoogbouw en naar het oosten toe worden de gebouwen lager en de straten historischer, tot het Independence National Historical Park, dat onder andere Independence Hall, de plaats waar de Onafhankelijkheidsverklaring is getekend, en de Liberty Bell, omvat aan toe. De oostgrens van de stad wordt gevormd door de rivier de Delaware, aan de andere kant begint New Jersey. Aan de noordkant van het moderne centrum, vanuit City Hall in noordwestelijke richting is een brede boulevard aangelegd, de Benjamin Franklin Parkway, met aan het uiteinde daarvan het Philadelphia Museum of Art. Aan de andere kant van het museum ligt Fairmount Park, een ruim 3700 hectare omvattend stadspark.

Gloria Dei oftewel Old Swedes’ Church. Met bouwjaar 1698 de oudste kerk van Pennsylvania.

Een stuk naar het zuiden van het centrum, vlak bij de Delaware, ligt één van de oudste gebouwen van de stad. Het is deze dag al vroeg erg warm en volgens mijn reisgids is het een stukje lopen om er te komen. Gloria Dei, oftewel de Old Swedes’ Church, een kerkje, in 1698 gebouwd door de Zweedse immigranten van Pennsylvania. Het is zondagmorgen en nog best vroeg, maar het kerkje is open. Binnen staan de ventilatoren al aan om de hitte zo snel mogelijk te doen verdwijnen. Aan het plafond hangt een klein replica van een schip. Een vrijwilliger van de kerk vraagt of ik voor de dienst kom. Ik vertel ‘m dat ik de kerk kom bewonderen en vraag ‘m naar de replica van een schip dat aan het plafond hangt. Twee jaar geleden heb ik in de Storkyrkan in Stockholm ook een replica van een schip aan het plafond zien hangen. Dat kan kloppen, het is iets typisch Zweeds. Op aanraden van een Zweedse delegatie hebben ze het opgehangen. Het is trouwens een replica van het schip waarmee de eerste Zweedse immigranten naar Amerika zijn gekomen.

Elfreth’s Alley: het oudste permanent bewoonde straatje van Amerika. De kredietcrisis heeft ook hier toegeslagen, want veel huizen staan te koop: foreclosure.

De hitte en de hoge luchtvochtigheid nopen me om de dag verder een beetje handig in te delen. Niet té veel doen (en dat is best lastig). Vooruit, een sightseeing tour van Philadelphia is wel een aardig alternatief. Op het open dak is tenminste nog een heel klein beetje wind, bovendien is de stad niet uitgerust met een heel uitgebreid metronetwerk, dus als ik de meer afgelegen bezienswaardigheden wil bezoeken, is dit een handige keuze. Gids Aaron trekt zich niks aan van de hitte en springt en rent heen en weer tussen de stoelen alsof het niks is. Bij het Museum of Fine Arts doet hij verschillende pogingen om Rocky te imiteren, omdat de trappen voor het museum figureerden in de film. En hij kan smakelijk vertellen hoe decennialang is gesold met een beeld van Rocky dat dan weer wel bij het museum stond en dan weer niet, omdat het geen kunst zou zijn. Wisten we trouwens al dat je Amerikaanse munten een P of een D kan zien staan? Munten met een D zijn geslagen in Denver, met een P in Philadelphia. En de Chinatown van Philadelphia is de vijfde grootste in Noord-Amerika, alleen die van New York, San Francisco, Vancouver en Toronto zijn groter. En Elfreth’s Alley is het oudste permanent bewoonde straatje van Amerika. Okee, Europese bezoekers zullen daar smakelijk om lachen, maar 1709 is voor Amerikaanse begrippen best oud, zo voegt hij er snel aan toe.

Eastern State Penitentiary. Ooit een van de meest afschrikwekkende gevangenissen ter wereld, tegenwoordig ‘a photographer’s paradise.’

Het mooie is dat je zo vaak de bus in en uit kan stappen als je wilt, dus het is handig om dan meteen van de gelegenheid gebruik te maken om de Eastern State Penitentiary, een oude vervallen gevangenis te bezoeken. Het is niet voor niets dat de medewerkster van het hostel waar ik overnacht het hartstochtelijk aanbeveelt, but it’s difficult to sell. Een gevangenis, wie gaat daar nu vrijwillig heen? Maar ja, het is de moeite waard. Dankzij de lichtval en de vervallen gangen en cellen is het een paradijs voor fotografen en de audiotour, ingesproken door acteur/regisseur Steve Buscemi die eind jaren negentig op zoek was naar een filmlocatie en diep onder de indruk was van de gevangenis, is reuze interessant. Hij praat over het Pennsylvania system: tot ver in de negentiende eeuw werd eenzame opsluiting gezien als dé manier om gevangenen te straffen. Het geldt als tegenhanger van het New York system, zoals dat in bijvoorbeeld de Sing Sing gevangenis werd aangehangen en dat er vanuit gaat dat gevangenen juist met elkaar samen moeten werken. Als ik een uur later weer buiten ben, vraagt een medewerker of ik zeker weet dat ik alles heb gezien. ‘The first time I was here I spent fourty five minutes in there. The second time three hours,’ vertelt hij met een brede grijns.

De grote hal in het Philadelphia Museum of Art en een kunstzinnige boom in Fairmount Park. Het geldt als het grootste stadspark ter wereld. Op de onderste twee foto’s het uitzicht vanaf City Hall. Met op de onderste foto JFK Plaza met de Benjamin Franklin Parkway en het Philadelphia Museum of Art in de achtergrond. Daarboven een foto met aan de linkerkant het Comcast Center: de meest milieuvriendelijke wolkenkrabber ter wereld.

Later die dag bezoek ik het Philadelphia Museum of Art, een gigantische kolos die qua omvang en collectie niet onderdoet voor het broertje in Boston (en ongetwijfeld tientallen andere Amerikaanse steden); ook hier een flinke collectie oude meesters en dit keer zijn niet zozeer kamers nagebouwd, maar is zelfs een compleet Japans huis midden in het museum geplaatst. Slechts tien procent van de Amerikanen heeft een paspoort en dus komt negentig procent nooit buiten de eigen landsgrenzen maar waarom zou je ook, als op deze manier het buitenland bij je op de stoep ligt?

Wat verwarrend werkt, is dat het museum twee in- en uitgangen heeft en aan allebei de kanten loopt het Fairmount Park. Ik ben in de veronderstelling dat ik in de richting van het centrum loop, maar eenmaal de trappen van het museum afgestrompeld blijk ik aan de andere kant te staan. Het is bloedheet, dus uiteindelijk kom ik niet verder dan een klein café aan het water om snel wat flesjes water in te slaan en waar een dame me complimenteert met m’n All Stars. Zelf kan ze niet op die dingen lopen, ik vertel ‘r dat ik sinds jongs af aan niets anders doe.

De Liberty Bell: symbool van de Amerikaanse onafhankelijkheid.

Mijn hostel bevindt zich midden in het historische centrum van Philadelphia. Dus als ik aan het einde van de dag zit uit te puffen in het hostel, kan ik daarna makkelijk langs gaan in het bezoekerscentrum. Of er misschien nog iets open is waar ik in een uurtje wel doorheen kan. De jonge medewerker raadt me dan aan om langs te gaan bij de Liberty Bell. Aan de overkant van de straat en tegen het eind van de dag is de rij die er urenlang heeft gestaan wel zo’n beetje verdwenen. Hij vraagt waar ik vandaan kom. Nederland? O, moment, dan heeft ie nog iets. En voor ik het weet heeft ie een folder van Philadelphia voor me, in het Nederlands en voegt er heel correct aan toe: ‘although your English is perfect, in my experience it’s always good to have something in your own native language.’

De Liberty Bell is inderdaad iets wat je in een uur tijd wel hebt gezien. Want tja, wat is het nu eigenlijk? Een klok, met een gigantische barst. En de klok zou zijn geluid op de morgen dat de Onafhankelijkheidsverklaring voor het eerst werd voorgelezen, op 8 juli 1776. Of er een klok die dag heeft geluid om de inwoners van Philadelphia naar het plein voor het State House te krijgen voor de voordracht is niet zeker, laat staan dat het deze klok is geweest, maar zoals wel met meer zaken die met de Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd zijn verbonden gaat het vooral om de symbolische waarde. Omdat de Liberty Bell in allerijl naar Allentown werd gebracht tijdens de oorlog met de Britten en omdat er die barst in zit, waarover verschillende verhalen de ronde gaan hoe die zou zijn ontstaan. Ondanks dat de klok amper 260 jaar oud is (hij is in 1751 gegoten in Engeland), is verrassend weinig bekend over de klok. Leuk ding, maar ik ben te nuchter om er diep onder de indruk naar te staan staren. What’s the fuzz?

Op de bovenste vier foto’s Indepedence Hall. Op de onderste vier foto’s Christ Church, gebouwd in 1754 en mede mogelijk gemaakt door, u raadt het al, Benjamin Franklin. De klokken en torenspits werd gefinancierd met geld dat de man had opgehaald bij een loterij. De kerk heeft eveneens een mythische status omdat onder andere George Washington en John Adams hier naar de mis gingen.

Independence Hall wordt ‘de geboorteplaats van de Verenigde Staten’ genoemd. Dat is voor een keer niet eens overdreven, omdat dit de plaats is waar de Onafhankelijkheidsverklaring en de Grondwet zijn getekend. Vooral dat laatste had gedurende de zomer van 1787 wat voeten in de aarde; het was bloedheet en in de kamer waar de onderhandelingen plaatshadden liepen de gemoederen geregeld hoog op. Het grootste probleem was hoe evenredige vertegenwoordiging moest worden geïnterpreteerd en wat er met de slavernij moest gebeuren. Needless to say, vooral het vraagstuk van de slavernij zou de daaropvolgende decennia problemen blijven opleveren, tot de Amerikaanse Burgeroorlog aan toe. De park ranger die het bezoek rondleidt maakt van de gelegenheid gebruik om wel te benadrukken dat we ons hier ‘in the most historic building in the most historic quarter mile in the most historic town of the United States’ bevinden. Vooruit, hij mag het zeggen.

30th Street Station, het belangrijkste treinstation van Philadelphia.

Later die dag vertrek ik naar Washington, DC, waar ik voor 23.00 uur in mijn hostel moet zijn. Vanwege mijn eerdere trein ervaringen ben ik ruim op tijd op het treinstation en opnieuw word ik niet vrolijk van de Amerikaanse treinen: vrijwel alle treinen komen binnen met uren vertraging. Mijn trein vertrekt rond 19.50 uur en zou rond 21.40 uur in de hoofdstad moeten zijn, maar op deze manier ga ik dat nooit op tijd redden. Een man die eerder die dag naar New York wilde reizen, doet opnieuw een poging maar krijgt te horen dat de trein ook nu niet rijdt. Waarom weet de medewerkster in de stationshal niet. Dat stemt hoopvol. Gelukkig worden de vertragingen later steeds minder en mijn trein vertrekt uiteindelijk slechts tien minuten te laat en komt desondanks een half uur te laat binnen op Washington, DC. Maar ik ben op tijd in mijn hostel.

This entry was posted in Foto's, Reizen and tagged , , , , , , , , , . Bookmark the permalink.