Mysterie op het station van Zwolle. Waar komt toch die vreemde nummering vandaan?
De dagen dat ik dagelijks in de trein zat liggen gelukkig ver achter me, maar ik ben nog altijd een fervent treiner. Een paar keer per maand ben ik wel op pad voor m’n werk, of ga ik voor m’n eigen plezier een dagje weg.
Ik ben door de jaren veel eigenaardigheden binnen het Nederlandse spoorwegnetwerk tegengekomen. Zo kan het niet anders of is de kortste afstand tussen twee stations die tussen Harlingen en Harlingen Haven; amper een kilometer enkel spoor. En het station van Hollandsche Rading is het enige dat in twee provincies ligt: Noord-Holland en Utrecht. Dat de grootste plaats zonder treinstation Oosterhout (goed, eigenlijk Amstelveen, maar dat heeft een metroverbinding met Amsterdam, dus dat telt niet) is, beschouw ik inmiddels als algemeen bekend (al blijft het een goed verhaal).
Ander opvallend feitje: Nijmegen heeft een spoor 35. Dat intrigeerde mij jarenlang mateloos, temeer daar het aan de overkant van spoor 1 ligt. Het bracht me ertoe om, toen ik nog wekelijks chatte bij AVRO Nachtdienst, de vraag aan de luisteraars van het programma voor te leggen. Het antwoord was plausibel: dit was de vroegere treinverbinding richting het Duitse Kleef. Logisch, het is een kopspoor en ligt aan de oostkant van het station. Tegenwoordig zijn de enige treinen die vanaf dit spoor vertrekken die treinen die langs de grens richting het zuiden boemelen. Daarnaast bleek het eindpunt van die verbinding, Sittard, ook zo’n gek kopspoor te hebben: spoor 20.
Toch, geen station spreekt zo tot de verbeelding als Zwolle. In het verleden kwam ik wel een paar keer per jaar in Groningen. Als je naar het noorden reist is de hoofdstad van Overijssel het belangrijkste knooppunt; alles wat naar Leeuwarden, Groningen of Emmen moet, rijdt via de oude Hanzestad. Tot een paar jaar terug werd in Zwolle de trein nog gesplitst: het ene deel ging naar Leeuwarden, het andere naar Groningen. Dat leverde altijd wat gepuzzel op als werd omgeroepen op de nummers boven de deuren in de treinstellen te letten. Een vriend uit Groningen vertelde me dat de conducteur een keertje omriep dat het bovenste deel van de dubbeldekker naar Leeuwarden zou gaan, terwijl het onderste naar Groningen zou rijden. Er zijn toen echt mensen gaan verzitten.
Maar wat maakt Zwolle nou zo’n verwarrend station? Dat is de nummering van de sporen. Geen treinstation in Nederland heeft zo’n zooitje van de nummering gemaakt als Zwolle. Daar kwam ik achter toen ik één keer de fout maakte door in Zwolle over te willen stappen. Ik raakte meteen de weg kwijt in de nummering van de sporen, die voor een eenvoudige sterveling niet te volgen is. Dezelfde vriend die me vertelde over de gesplitste dubbeldekker vindt de nummering van de sporen in Zwolle volstrekt logisch. Maar ik liep er verloren. Voor de volledigheid: ik verdwaal zelden.
Vrijdag was ik weer een dagje weg met de trein. ‘s Morgens was ik naar het Fries Museum in Leeuwarden geweest voor een tentoonstelling over Escher (en mensen, gaat dat zien want het is werkelijk een prachtige tentoonstelling), op de terugweg maakte ik een tussenstop in Zwolle om te gaan winkelen en wat plafonnetjes te fotograferen. Ik loop niet meer verloren op station Zwolle. Maar ik verbaas me nog wel en daarom maakte ik, terwijl ik ter hoogte van spoor 6 en 7 stond, bovenstaande foto van de bewegwijzering, pardon, bespoorwijzering, die ik op Facebook postte. Binnen de kortste keren regende het reacties: niemand begreep hier iets van.
Op station Zwolle begin je niet bij spoor 1, maar bij spoor 12 tot en met 16. Dit zijn kopsporen die (min of meer) aan hetzelfde perron liggen als spoor 1: spoor 12 en 13 aan de westkant, spoor 14, 15 en 16 aan de oostkant. Spoor 2 bestaat vervolgens niet (althans, ligt niet aan een perron). Aan het volgende perron ligt aan de ene kant spoor 3, aan de andere kant ligt niet spoor 4, maar spoor 5. Waar ligt spoor 4, ook weer een kopspoor, dan? Achter spoor 3a. Aan het volgende perron liggen vervolgens spoor 6 en 7, niks vreemds dus, daarna bestaat spoor 8 weer niet, maar zijn er wel een spoor 9 en 10. Ook spoor 11 ontbreekt.
Om de verwarring nog iets groter te maken: station Zwolle heeft tegenwoordig een mooie doorgang onder de sporen door, maar de ingang van die doorgang ligt een paar honderd meter ten oosten van het hoofdgebouw.
Bent u in de war? Mooi, dan ligt het niet helemaal aan mij. Gelukkig heeft de NS een forum waar geregeld vragen worden gesteld. Daar vond ik een plattegrond en die maakt een en ander wat overzichtelijker. Een verklaring staat er niet bij, maar uit de dienstregeling blijkt dat vanaf de sporen 12 tot en met 16 de treinen van Blauwnet vertrekken: vanaf spoor 12 en 13 vertrekken deze richting Kampen, vanaf spoor 14, 15 en 16 vertrekken de treinen richting het noorden en oosten.
Dat verklaart nog niet het ontbreken van spoor 8 en 11. Gelukkig is de webcare van de NS onovertroffen (dat meen ik zonder enige ironie), dus ik legde de vraag voor bij een medewerker. Die kwam met een verklaring: de vreemde nummering is het gevolg van de verbouwing van het station van Zwolle in de afgelopen jaren. Nadat ik die vraag had gesteld, reageerde een treinadept die wist te melden dat spoor 8 en 11 zogeheten zaksporen (goede naam) zijn: sporen die vroeger nog naar een perron leidden, maar bij verbreding van het perron zijn verdwenen. Dat klinkt logisch, want op het kaartje is te zien dat de perrons op het station van Zwolle vrij breed zijn.
De webcaremedewerker stelde me gerust; de sporen op station Zwolle zullen, als de werkzaamheden eenmaal zijn afgerond, nog worden omgenummerd.
Hij kon er niet bij vertellen of ze dan wél bij 1 beginnen met tellen.